Formimi i gjuhes letrare eshte varianti me i perhapur i gjuhes se nje populli qe ka kaluar periudh te gjat historike. Per formimin e gj.shqipe njihemi me dy periudha : 1. Parakombetare 2.Kombetare PERIUDHA PARAKOMBETARE karakterizohet me zbulimin e Dokumenteve te para te gj.shqipe. Formula e pagezimit ,Fjalorthi i A.V Harfit . Gjithashtu kjo periudh karakterizohet edhe me perpjekjet e shqiptarve te letersis filo biblike ,letersis se Bejtenxhinjeve dhe letersis Arbereshe per ruajtjen e gj.shqipe. PERIUDHA KOMBETARE shenon perpjekjet e shqiptarve ne kohen e Rilindjes Kombetare ,e cila karakterizohet me nje numer te madh aktivitetesh per krijimin e nje alfabeti unik. Me vitin 1844 eshte botuar Abetarja e par EVETARI nga NAUM VIQILHAXHI-33 shkronja e cila nuk gjeti perdorim me qe u pengua nga kundershtaret . Me vitin 1879 u formua shtypshkronja e te shtypurit shkronja shqip ne Bukuresht,e cila deget e saj i perhapi edhe ne Stamboll. Gjat kesah kohe u formuan dy variante te gjuhes letrare (tosk-geg) por qellimi kryesor ishte te formoj nje alfabet te vetem,dhe me kete kontekst u vendos qe geget te shkruajnne geg dhe tosket ne toskerisht. Ky krijim i dy varianteve te gjuhes letrare erdhi menjeher pas vitit 1908 kur u mbajt kongresi i Manastirit i udhehequr nga Gjergj Fishta.Ne kete kongres u vendos qe alfabeti i gjuhes shqipe te mbeshtete me alfabetin latin por duke u plotsuar me dy diagrame -me shenja diagritik(ë dhe ç) ,dhe tinguj dy tingujshe(rr,ll,sh,th,zh,dh,gj,xh). Me formimin e alfabetit hapen rruget qe te niset perpunen rreth nje gjuhe te perbashket shqipe. U mbajten dy kongrese gjuhesor po ashtu pati edhe botime te ndryshme ,ku me e rendesishmja eshte botimi i Rregullores se Drejtshkrimit te shqipes ,e cila do te prezantohet ne Kongresin e Tiranes ne vitin 1972. Me vitin 1972 ne Tirane u mbajt Kongresi Drejtshkrimit te Gjuhes Letrare Shqipe,ku moren pjes delegat nga te gjitha territoret ku flitej gjuha shqipe dhe u vendos qe gjuha letrare standarde shqipe te ndertohet mbi bazen e dialektit te toskerishtes por duke inkuadruar edhe elementer e gegerishtes. Ky kongres ne histori njihet me emrin KONGRESI I DREJTSHKRIMIT TE GJUHES LETRARE STANDARDR SHQIPE . Me rendesi te vecant eshte edhe mbajtja e konferences gjuhesore ne Prishtin para vitit 1972 ku u vendos parimi"NJE KOMB NJE GJUHE".